Tìm hiểu về cổ góp máy phát điện
Cổ góp (commutator hoặc slip ring) là bộ phận rất quan trọng trong máy phát điện xoay chiều. Giúp truyền dòng điện từ cuộn dây phần quay (Roto) ra bên ngoài mạch tiêu thụ mà vẫn đảm bảo chuyển động quay liên tục.
Chức năng của cổ góp
Dẫn điện từ rotor ra mạch ngoài (hoặc ngược lại)
Khi rotor quay trong từ trường, nó tạo ra dòng điện trong cuộn dây. Cổ góp có nhiệm vụ truyền dòng điện từ phần quay ra hệ thống tiêu thụ điện một cách ổn định. Nhờ vào cổ góp, dù roto quay liên tục, dòng điện vẫn được kết nối liên tục và không bị ngắt mạch.
Giữ ổn định tiếp xúc điện giữa phần quay và phần tĩnh
Cổ góp kết hợp với chổi than để duy trì tiếp xúc điện ổn định mà không làm cản trở chuyển động quay. Điều này giúp máy phát vận hành trơn tru, không gây gián đoạn dòng điện.
Chuyển đổi dòng điện (trong máy phát một chiều)
Với cổ góp kiểu phân đoạn trong máy phát DC, nó còn có vai trò chuyển dòng điện xoay chiều sinh ra bên trong cuộn dây thành dòng một chiều đưa ra ngoài mạch. Nhờ đó, máy phát có thể cung cấp dòng điện DC ổn định.
Phân loại
Cổ góp dạng vòng trượt
Được ứng dụng trong máy phát điện xoay chiều (AC). Máy phát điện 3 pha, máy phát ô tô, tuabin gió,…Động cơ cần truyền tín hiệu khi quay liên tục (servo motor, máy CNC…).
Cổ góp dạng phân đoạn
Ứng dụng cho máy phát điện một chiều (DC). Động cơ điện một chiều, quạt điện, đồ chơi điện tử, máy khoan dùng pin…
Cấu tạo
Cổ góp dạng vòng trượt
Được sử dụng cho máy phát điện xoay chiều (AC). Cho phép truyền dòng điện AC từ cuộn rotor ra bên ngoài khi rotor quay liên tục.
Cấu tạo cổ góp dạng vòng trượt :
| Bộ phận | Chức năng |
| Vòng trượt | Hai vòng kim loại đồng tâm (thường làm bằng đồng), gắn lên trục roto, quay cùng trục. |
| Chổi than | Là các thanh carbon mềm, tỳ sát vào vòng trượt để truyền dòng điện ra ngoài. |
| Giá đỡ chổi than | Cố định chổi than, giúp duy trì tiếp xúc ổn định với vòng trượt. |
| Trục quay | Gắn với roto, quay liên tục, mang theo vòng trượt. |
Cổ góp dạng phân đoạn
Sử dụng cho cho máy phát điện một chiều (DC) hoặc động cơ điện DC. Có chức năng vừa truyền điện, vừa đảo chiều dòng điện sinh ra trong cuộn dây. Từ đó tạo ra dòng điện một chiều ổn định.
| Bộ phận | Chức năng |
| Các phân đoạn đồng | Nhiều miếng đồng nhỏ xếp thành vòng tròn, mỗi miếng nối với một đầu cuộn dây roto. |
| Vật liệu cách điện (mica) | Cách điện giữa các phân đoạn để tránh chạm chập dòng điện. |
| Chổi than | Ép vào các phân đoạn đồng, truyền dòng điện ra ngoài theo chiều cố định (DC). |
| Trục rotor | Gắn với commutator, quay cùng cuộn dây trong từ trường. |
Những vấn đề thường gặp đối với cổ góp
Cổ góp là bộ phận làm việc liên tục và chịu ma sát lớn, nên rất dễ gặp trục trặc nếu không được bảo dưỡng định kỳ hoặc sử dụng đúng cách. Dưới đây là những lỗi phổ biến ở cổ góp có thể gặp khi vận hành máy phát điện :
Mòn chổi than
Nguyên nhân có thể do ma sát liên tục giữa chổi than và cổ góp khi roto quay.
Dấu hiệu : Chổi than ngắn hơn mức cho phép, thường bé hơn 1/3 chiều dài ban đầu. Dẫn đến tiếp xúc không đều khiến dòng điện ra yếu, giật cục. Gây mất tiếp xúc điện, sinh tia lửa, làm hỏng cổ góp.
Để hạn chế tình trạng này cần kiểm tra định kỳ và thay chổi than đúng thời điểm.
Mặt cổ góp bị mòn hoặc rỗ
Do tiếp xúc kém, chổi than không đều, bụi bẩn tích tụ, hoặc dùng sai loại than.
Biểu hiện : Vòng cổ góp không còn trơn nhẵn, có vết rỗ, xước, cháy đen. Mòn mặt cổ góp có thể dẫn đến mất tiếp xúc, chập chờn dòng điện, tạo tia lửa điện khi hoạt động.
Người dùng có thể tiện lại cổ góp (nếu còn đủ độ dày) hoặc thay mới nếu mòn sâu.
Tạo tia lửa điện
Nguyên nhân do chổi than mòn lệch, cổ góp bẩn, lực ép không đều.
Biểu hiện : Thấy lửa tóe nhẹ hoặc sáng khi máy phát đang quay. Có mùi khét nhẹ, kèm tiếng nổ nhỏ khi vận hành. Tia lửa điện gây nóng máy, nhanh hỏng chổi than và cổ góp. Khi đó người dùng cần làm sạch, kiểm tra lực ép chổi than và thay thế nếu cần.
Bám muội than và bụi bẩn
Trong quá trình hoạt động, chổi than sinh bụi và tích tụ quanh cổ góp. Cần vệ sinh định kỳ bằng bàn chải mềm hoặc khí nén và cồn kỹ thuật.
Biểu hiện : Lớp bụi đen quanh cổ góp và hốc chổi than. Có thể gây đoản mạch nhẹ hoặc làm giảm dẫn điện. Muội than làm nóng cổ góp, giảm tuổi thọ linh kiện.
Lỏng chổi than hoặc giá đỡ
Chổi than bị lỏng có thể do máy hoạt động bị rung động mạnh, lắp đặt sai, lò xo yếu.
Dấu hiệu : Chổi than bật ra khỏi vị trí tiếp xúc. Mất điện đột ngột hoặc dòng yếu hẳn. Máy phát hoạt động chập chờn, dễ hư hỏng các linh kiện khác.
Bảo dưỡng cổ góp đúng cách
Vệ sinh cổ góp định kỳ
Tần suất khuyến nghị : 1 – 3 tháng/lần tùy tần suất sử dụng máy.
Hướng dẫn chi tiết :
Ngắt điện máy phát.
Dùng giấy nhám mịn (loại 400 – 600) để đánh nhẹ bề mặt cổ góp cho sạch bụi và muội than.
Lau lại bằng vải mềm thấm cồn kỹ thuật (IPA) để làm sạch hoàn toàn dầu mỡ, mạt đồng, bụi dẫn điện.
Không sử dụng giấy nhám thô hoặc vật nhọn vì có thể làm trầy xước cổ góp.
Kiểm tra và thay thế chổi than
Kiểm tra độ mòn: Nếu chổi than mòn còn dưới 30% chiều dài gốc, cần thay mới.
Kiểm tra lò xo ép chổi than: Lò xo phải đủ lực để duy trì tiếp xúc ổn định, nếu yếu cần thay lò xo hoặc cả bộ chổi than.
Chổi than phải tiếp xúc đều mặt cổ góp – không lệch, không nghiêng.
Ghi lại số giờ hoạt động để theo dõi tuổi thọ chổi than định kỳ.
Kiểm tra độ nhẵn mặt cổ góp
Mặt cổ góp cần phải trơn, bóng nhẹ, không xước sâu. Nếu cổ góp rỗ, cháy đen hoặc lồi lõm, cần tiện lại bề mặt bằng máy chuyên dụng nếu còn đủ độ dày. Hoặc thay mới cổ góp nếu mòn sâu hoặc biến dạng.
Theo dõi hiện tượng tia lửa hoặc tiếng kêu
Trong khi vận hành, nếu thấy tia lửa điện xuất hiện ở chổi than. Hoặc nghe thấy tiếng lách tách bất thường, có mùi khét hoặc mùi than cháy. Đây là những dấu hiệu cho thấy cổ góp bẩn, lỏng tiếp xúc hoặc chổi than không đúng. Người dùng phải có biện pháp xử lý ngay để tránh làm hỏng roto hoặc gây mất điện đột ngột.
Gợi ý nơi bán máy phát điện chính hãng
Bạn đang quan tâm đến vấn đề mua máy phát điện Mitsubishi chính hãng ? Với mặt hàng giá trị cao này thì đơn vị phân phối đóng vai trò quan trọng, thể hiện chất lượng của sản phẩm. Công ty TNHH XNK Thiết bị Trường Phát là nhà phân phối máy phát điện chính hãng của các thương hiệu nổi tiếng toàn cầu : Cummins, Perkins, Hyundai, Mitsubishi,…Chúng tôi cam kết sản phẩm được nhập khẩu nguyên chiếc, có đủ các loại giấy tờ chứng nhận sản phẩm.
Để đặt hàng trực tiêp, quý khách vui lòng liên hệ SĐT : 0945.989.313
Email giải đáp thắc mắc : mayphatdientruongphatchinhhang@gmail.com
